sMn 1914
mfrc 24 guridwq isµG ny jhfË dy ikrfeynfmy AuWpr dsqKq kIqy.
mfrc 25 hFgkFg puils vloN guridwq isµG AuWpr gYr-kfƒnI sPr leI itktF vycx
dy doÈ lfey gey.
mfrc 30 guridwq isµG AuWpr lfey doÈ vfips lY ley gey. hFgkFg dy gvrnr jnrl
aYP[ zbilAu[ mya ny kYnyzIan srkfr ƒ qfr idwqI ik 150 iswKF ny hFgkFg qoN
ibRitÈ kolµbIaf leI stImr ikrfey AuWpr lY ilaf hY. ienHF kol ieµzIaf qoN
kYnyzf qwk df iswDf itkt nhIN hY.
apRYl 2 Aupr vrgI iek hor qfr kYnyzIan srkfr nUM ByjI geI.
apRYl 4 kYnyzIan srkfr vloN koeI juafb nf afAux qy hFgkFg dy gvrnr ny jhfË
ƒ qurn dI iejfËq dy idwqI aqy kfmfgftf mfrU 165 musfPrF smyq AuQoN cwl
ipaf.
apRYl 6 hFgkFg dy gvrnr jnrl ny kYnyzIan srkfr ƒ sUcnf ByjI ik jhfË kYnyzf
leI cwl ipaf.
apRYl 7 kYnyzIan srkfr df juafb afieaf ik jhfË ƒ kYnyzf ivc dfKl nhIN hox
idwqf jfvygf.
apRYl 8 kfmfgftf mfrU ȵGfeI phuµc igaf.
apRYl 15 111 hor musfPr lY ky kfmfgftf mfrU ȵGfeI qoN qur ipaf.
apRYl 19 kfmfgftf mfrU jfpfn dI bµdrgfh mojI af ruikaf. eyQy jhfË ’qy 86
musfPr hor cVHy.
meI 2 kfmfgftf mfrU jfpfn dI bµdrgfh Xokohfmf qoN ivktorIaf leI rvfnf ho
igaf. Xokohfmf ivc jhfË AuWpr 11 musfPr hor cVHy. hux musfPrF dI kul igxqI
376 ho geI sI. ienHF ivcoN 24 muslmfn, 12 ihµdU aqy 340 iswK sn.
meI 20 blvµq isµG Kurdpur, jo kfmfgftf mfrU dy musfPrF ƒ mojI ivc imilaf
sI, ivktorIaf phuµc igaf. ivktorIaf ivc Auh gurduafry boilaf aqy iPr
vYnkUvr af igaf.
meI 22 kfmfgftf mfrU ivktorIaf phuµc igaf aqy ieQy iek rfq ruikaf.
meI 23 kfmfgftf mfrU ny vYnkUvr phuµc burfz ienlYt ivc lµgr suwt idwqf.
meI 24 rhIm aqy hor sQfnk ihµdusqfnIaF dI kmytI vloN kfmfgftf mfrU dy
musfPrF leI kIqy vkIl jy[ aYzvrz brz ny iemIgryÈn ienspYktr rIz koloN jhfË
AuWpr jf afpxy muvwkl guridwq isµG ƒ imlx dI iejfËq mµgI. iejfËq nhIN
idwqI geI.
meI 30 sQfnk ihµdusqfnIaF ny 337 vYst pYNzr strIt AuWpr siQq zumIinan hfl
ivc iek mIitµg swdI. ies mIitµg ivc 500-600 ihµdusqfnI, 20 gory, kuJ
pwqrkfr aqy hfpiknsn vI hfËr hoieaf. ies mIitµg ivc 5000 zflr ngd iekwTf
hoieaf aqy 66000 zflr dyx df lokF vloN vfadf kIqf igaf.
jUn 4 afpxy nfl huµdI bdslUkI ivruwD ros jLfhr krn leI guridwq isµG aqy
musfPrF ny BuwK hVqfl kr idwqI.
vkIl brz guridwq isµG ƒ iemIgryÈn aiDkfrIaF dI mOjUdgI ivc imilaf.
jUn 6 guridwq isµG ny gvrnr jnrl ƒ iliKaf, ‘‘cfr idnF qoN Kfx pIx leI kuJ
nhIN. rIz kuJ vI rsd dyx qoN ienkfrI hY. ikrfeydfr aqy musfPr BuwKy Bfxy
kYdI bxy hoey hn.’’
jUn 8 BuwK hVqfl Kqm kr idwqI geI.
jUn 10 rhIm ny gfrznr johnsn ƒ 11000 zflr df cYWk pyÈ kIqf aqy ikhf ik Auh
mukµml ikrfieaf dy dyvygf jy jhfË df ikrfeynfmf Aus dy nF qbdIl kr idwqf
jfvy. ieh pRsqfv mflkF ƒ Byj idwqf igaf.
jUn 11 sQfnk ihµdusqfnIaF dI kmytI ny keI tn Kfxf kfmfgftf mfrU leI
Byijaf.
rIz ny ienkuafrI borz dIaF mIitµgF brKfsq kr idwqIaF. bhfnf ieh lfieaf ik
stfP dI dPqr dy inwqkrmI kµm ivc loV hY.
jUn 18 jhfË dy mflkF ny hukm kIqf ik jy 24 GµitaF dy aµdr aµdr do mhIinaF
df ikrfieaf nf idwqf igaf qF jhfj vfps swd ilaf jfvygf.
jUn 20 rhIm aqy Bfg isµG ny gfrznr jfhnsn ƒ 4000 zflr hor adf kIqy aqy
aYlfn kIqf ik hux qoN jhfË dy ikrfeydfr Auh hn.
jUn 21 Kflsf dIvfn susfietI aqy XunfeItz ieµzIaf lIg ny kfmfgftf mfrU dI
mwdd leI zumIinan hfl ivc iek hor mIitµg kIqI. ies mIitµg ivc 400
ihµdusqfnI aqy 125 gory Èfml hoey. vkIl brz mIitµg df muwK bulfrf sI.
jUn 23 kfmfgftf mfrU dy ivroDIaF vloN zumIinan hfl ivc iek mIitµg kIqI
geI. pfrlImYNt df mYNbr hYrI stIvnjL mIitMg df muwK bulfrf sI.
ihµdusqfnIaF dI iek tolI drvfjy qoN vfps kr idwqI geI. jdoN rhIm ny
bflkonI ivcoN bolx dI koiÈÈ kIqI qF Aus ƒ puils ny bfhr kwZ idwqf.
jhfjL AuWpr musfPrF ny jhfË kmytI kfiem kIqI.
jUn 24 mYlkm rIz ny 11 vjy jfx vfly jhfË ieµpRYs ivc kfmfgftf mfrU dy
musfPrF ƒ jLbrdsqI Byjx dI iejfËq lYx leI Etvf ƒ qfr idwqI. pRDfn mµqrI ny
Aus df ieh pRsqfv rwd kr idwqf.
jUn 25 iek tYst kys vjoN munÈI isµG ienkuafrI borz dy sfhmxy pyÈ hoieaf.
mYlkm rIz, ienspYktr hfvrz aqy eIlIat ienkuafrI borz dI pYnl dy mYNbr sn.
munÈI isµG dI arËI ƒ rwd krn aqy Aus ƒ dyÈ inkflf dyx df mqf Jtpt pfs kr
idwqf igaf. vkIl brz apIl kort leI iqafrI krn leI ivktorIaf ƒ cly igaf.
musfPrF ny gvrnr jnrl ƒ qfr idwqI, ‘‘iemIgryÈn mihkmy ƒ pfxI leI ikµnIaF
hI bynqIaF kIqIaF hn. pr AunHF df koeI Pfiedf nhIN hoieaf. ies BYVy slUk
nfloN qF golI mfr dyxI cµgI hY.’’
jUn 27 gfrznr jfhnsn ny rhIm dy adfiegI dy vfady AuWpr 103 tn pfxI
muhweIaf kIqf.
jUn 29-30 apIl kort ivc munÈI isµG dy kys dI suxvfeI hoeI. PYslf 6 julfeI
qwk rfKvF rwK ilaf igaf.
julfeI 6 apIl kort ny iemIgryÈn aYkt aqy kfAuNsl dy afrzr ƒ brkrfr krfr
idwqf. munÈI isµG dI apIl rwd kr idwqI geI.
jhfË ivcoN AuWqry pµj musfPrF ƒ vfips cVHf ilaf igaf.
julfeI 7 guridwq isµG aqy jhfË kmytI ny brz ƒ iliKaf, ‘‘asIN quhfƒ sB
musfPrF leI ienkuafrI borz dI suxvfeI ƒ vfips lYx aqy kfmfgftf mfrU dI
hFgkFg leI vfpsI sbµDI gwlbfq krn leI hdfieq krdy hF.’’
julfeI 10 musfPrF dy dyÈ inkfly dy pypr iqafr kr idwqy gey.
julfeI 17 sUmfs bfrzr AuWqy puils ny myvf isµG ƒ igRPqfr kr ilaf. Aus kol
2 aftomYitk psqOl aqy 300 rfAuNd brfmd hoey. amrIkf vfly pfsy blvµq isµG,
Bfg isµG aqy hrnfm isµG vI igRPqfr kIqy gey. AunHF koloN vI psqOl aqy aslf
brfmd hoieaf.
iÈipµg eyjµt gfrznr jfhnsn ny jhfË AuWpr musfPrF kol dyÈ inkfly dy pypr
phuµcf idwqy. Aus ny musfPrF ƒ ikhf ik AunHF ƒ rfh leI Kfxf AudoN idwqf
jfvygf jdoN jhfË pµj iklomItr bfhr cly jfvygf. musfPrF ny ikhf ik AunHF ƒ
sfmfn eyQoN qurn qoN pihlF imlxf cfhIdf hY.
rIz ny Etfvf ƒ qfr idwqI, ‘‘jy koeI axicqvI Gtnf nf vfprI qF jhfË awj
dupihr qoN bfad cly jfvygf.’’ pr jhfË nf igaf.
julfeI 18 rIz aqy kµpnI ny kfmfgftf mfrU ƒ kYnyzIan pfxIaF ivcoN bfhr kwZx
leI qfkq vrqx df PYslf kIqf.
julfeI 19 18 julfeI awDI rfq qoN bfad svf iek vjy, puils aqy iemIgryÈn dy
160 afdmIaF smyq ‘smuµdrI Èyr’ (sIa lfien) nF df jhfË Gft qoN kfmfgftf
mfrU vwl rvfnf hoieaf. ‘smuµdrI Èyr’ ƒ kuµzy nfl kfmfgftf mfrU nfl bµn
idwqf igaf. musfPrF ny kuµzy ƒ htfAux df Xqn kIqf. puils ny dbfa vflI
pfiep (pRYsLr hojL) nfl AunHF AuWpr pfxI suwtxf ÈurU kr idwqf. musfPrF ny
iesdf koly, iewtF, lohy dy tukiVaF nfl juafb idwqf. ‘smuµdrI Èyr’ ƒ hfr ky
ipwCy muVnf ipaf.
qVky 2 vjy mYNbr pfrlImYNt stIvnj ny pRDfn mµqrI ƒ qfr idwqI, ‘‘jhfË ivc
ihµdU pUrI qrHF ienklfbI rONa ivc aqy kfƒn nf mµnx leI idRV hn. sKq kdm
cuwkxy inhfieq ËrUrI hn. bynqI hY ik rynbo jF nyvI df koeI hor jhfË hflq
nfl nijwTx leI Byijaf jfvy.
pRDfn mµqrI ny rynbo Byjx df PYslf kr ilaf. iesdy nfl hI Aus ny KyqIbfVI
dy mµqrI mfritn burl ƒ Aukfnfgn qoN vYnkUvr phuµcx aqy hflq ivc dKl dyx df
afdyÈ idwqf.
julfeI 20 hfpiknsn ny kfmfgftf mfrU ’qy jf ky musfPrF ƒ ikhf ik AunHF ƒ
AudoN qwk koeI sfmfn nhIN imlygf jdoN qwk AunHF df idmfg itkfxy nhIN
afAuNdf.
rIz ny rhIm ƒ jhfË dy jfx ivc sihmqI prgt krn leI iek Kwq dsqKq krn leI
Byijaf. rhIm ny dsqKq krn qoN ienkfr kr idwqf.
julfeI 21 svyry swq vjy POj dy 204 jvfn Gft AuWpr af phuµcy. svf awT vjy
rynbo af phuµcf aqy Aus ny kfmfgftf mfrU qoN kuJ sO gjF dI ivwQ AuWpr lµgr
suwt idwqf. dws ku vjy AusdIN qopF nµgIaF kr idwqIaF geIaF. ies smyN qwk
hËfrF dI igxqI ivc lok qmfÈf dyKx leI iekwTy ho cuwky sn.
Èfm dy 5 vjy smJOqf ho igaf. mfritn burl ny jfx qoN pihlF Kfxf dyxf mµn
ilaf. bdly ivc musfPrF ny vfips jfxf mµn ilaf.
julfeI 22 sfmfn lwd huµdf irhf. rhIm aqy imwq isµG musfPrF ƒ imlx leI
iemIgryÈn dI byVI ivc gey. jhfË dy nyVy df jf Auh Aus AuWpr cVH gey.
julfeI 23 svyr 4 vjy sQfnk ihµdusqfnIaF dI kmytI dy mYNbrF ƒ jhfË qoN hyTF
ilaFdf igaf. pµj vwj ky ds imµt AuWpr kfmfgftf mfrU vfips jfx leI cwl
ipaf. rynbo aqy ‘smuµdrI Èyr’ ny Ausdf ipwCf kIqf.
sqµbr 29 svyry 11 vjy dy krIb kfmfgftf mfrU klkwqy qoN 27 iklomItr dUr bwj
bwj nF dy ksby ivc phuµc igaf.
puils nfl JVp dOrfn 19 musfPr mfry gey aqy 23 hspqfl iljfey gey.
guridwq isµG sxy keI hor musfPr bc inklx ivc kfmXfb ho gey. agly kuJ idn
bwj bwj aqy afly duafly dy ipµzF ivc puils bwc inklx vfly musfPrF dI bVI
srgrmI nfl qlfÈ krdI rhI.
akqUbr 11 hux qwk 201 musfPr PVy gey sn. mhIny dy aKIr qwk 29 qoN ibnF
(ijnHF ivc guridwq isµG vI Èfml sI) sB musfPrF bfry pqf lwg cuwkf sI. 321
musfPrF ivcoN 62 cuwpcfp pµjfb ƒ cly gey sn, 18 mfry gey sn, iek zuwibaf
lwBf sI, 9 hspqfl ivc sn aqy 202 ieµgrYs afrzInYNs hyTF jylHF ivc bµd kr
idwqy sn.
akqUbr 21 vYnkUvr dIaF kichrIaF ivc myvf isµG ny hfpiknsn dy golI mfr
idwqI. hfpiknsn AuQy bylf isµG dy mukwdmy ivc sPfeI dI gvfhI dyx afieaf
sI.
akqUbr 31 adflq ivc myvf isµG ƒ PFsI dI sjLf suxfeI geI.
nvµbr 19 inAU vYstimnstr jylH ivc myvf isµG ƒ PFsI lf idwqI geI.
(kfmfgftf mfrU Gtnf nfl sMbMDq ieh vyrvf pihlI vfr vqn dy pihly aMk
(julfeI/agsq/sqMbr 1989) ivwc Cipaf sI. vqn df ieh aMk kfmfgftfmfrU Gtnf
dI 75vIN vrHygZ smyN kfmfgftf mfrU ivsLysL aMk vjoN pRkfisLq kIqf igaf
sI.)
|