Welcome to WatanPunjabi.ca  


afpxy bfry
PYjL aihmd PYjL
aMgryjLI qoN anuvfd: suKvMq huMdl
 

 

(afpxI mOq qoN awT mhIny pihlF 7 mfrc 1984 nUM PYjL aihmd PYjL nUM ieslfmfbfd ivwc eysLIaf stwzI grwup sfhmxy bolx leI swidaf igaf sI. Aus mIitMg ivwc PYjL ny afpxI ijLMdgI dy sPr bfry jo sLbd khy, Auh pfTkF leI hfjLr hn. ieh gwlbfq sLImf mjId vwloN sMpfdq kIqI ikqfb, “klcr aYNz afeIzYNttI: islYktz rfeIitMgjL afP PYjL” ivwc aMgryjLI ivwc idwqI gwlbfq df pMjfbI anuvfd hY.)

mYnUM swdx leI DMnvfd. mYN pfsLf nUM puwiCaf sI ik Auh kI cfhuMdf hY, mYN iks bfry gwl krF. Auh kihMdf, “afpxy bfry aqy jo kuJ qusIN krdy rhy ho”. ieh iek qrHF Cutkfry vflI gwl sI, ies df mqlb sI ik mYnUM BfsLx iqafr nhIN krnf pYxf sI. ies dy nfl hI mYnUM ieh do kfrnF krky aOKf vI lwgf. iek qF ieh gwl hY ik mYN keI sfl pihlF Aus Aumr `qy awpV igaf hF, ijs nUM zYjLrfielI ‘gflVI buZfpy’ dI Aumr kihMdf hY aqy dUsrI gwl ieh hY ik iek lMmy smyN qoN smyN dy byKbr rAuN ivwcoN gujLr irhf hF, mYnUM pwkf pqf nhIN ik mYN iek lMmI khfxI nUM CotI ikvyN krF.

mYN iek aijhy sLrIP iensfn dy Gr pYdf hoieaf sF jo AuWnIvIN sdI df iek ihMmqI (aYzvYNcrr) iensfn sI, ijs dI ijLMdgI myry mukfbly bhuq ijLafdf rMgIn sI. Aus df jnm isaflkot ijLly dy iek Coty ijhy ipMz ivwc iek byjLmIny iksfn dy Gr hoieaf sI. Aus vwloN sfnUM dwsI geI khfxI anusfr (ijs dI ipMz dy hor lokF ny vI pusLtI kIqI hY) Aus df ipqf iek byjLmInf iksfn sI, ies leI Auh AuhnF lokF dy Gr psLU cfrn df kMm krdf sI ijhnF lokF kol kuJ jLmIn sI. Auhny dwisaf, “mYN psLU ipMz qoN bfhr iljfieaf krdf sI, aqy ipMz qoN QoVHI dUr iek skUl sI. mYN psLUaF nUM crdy Cwz ky skUl jfieaf krdf sI. ies qrHF Aus ny afpxf pRfiemrI skUl pfs kr ilaf. iPr Auhny dwisaf, “sfzy ipMz ivwc Aus qoN awgy pVHfeI nhIN sI, ies leI mYN lfhOr nUM dOV igaf.” AuWQy Auh iek msjd ivwc irhf aqy Auhny dwisaf ik “mYN sLfm nUM rylvy stysLn `qy jf ky kulI df kMm krdf huMdf sI. idn vyly mYN pVHdf huMdf sI. sfzy idnF ivwc hr msjd loVvMd ividafrQI leI Gr vFg huMdI sI, aqy Kfxf ielfky dy lokF vloN idwqf jFdf sI aqy ividaf msjd dy mOlvI jF iksy hor vloN idwqI jFdI sI.” (bdiksmqI nfl ieh irvfjL hux nhIN irhf). aqy ies qrHF Aus ny muPq ividaf pRfpq kIqI.

jdoN Auh msjd ivwc rih irhf sI qF pMjfb dI srkfr df slfhkfr iek aPgfn reIs Aus msjd ivwc nmfj pVHn leI afAuNdf huMdf sI. Aus ny ies nOjvfn muMzy nUM dyiKaf aqy asl ivwc Auh muMzf Aus nUM cMgf lwgf aqy Auh kihx lwgf, “dyK, sfnUM aPgfinsqfn leI iek aMgryjLI doBfsLIey dI loV hY”. ieh aPgfinsqfn dy rfjy dy dfdy df smF sI, nfidr sLfh qoN pihlF, ikAuNik AudoN hr iek jF do jF iqMn sflF bfad iek sLfhI Kfndfn nUM gwdIEN lfh idwqf jFdf sI aqy dUsrf sLfhI Kfndfn qfkq ivwc af jFdf sI. ijs sLfhI Kfndfn nUM 1924-1925 ivwc gwdIEN lfihaf igaf sI, Auh amfnAuWlf Kfn df Kfndfn sI, Aus vyly Aus df dfdf bfdsLfh sI. ijvyN vI sI, ies bfdsLfh nUM iek aMgryjLI dy doBfsLIey dI loV sI, ikAuNik ieh Auh smF sI jdoN aMgryjLF aqy aPgfnIaF ivckfr zUrYNz sMDI bfry gwlbfq ho rhI sI. ies leI ies aPLgfn sPLIr ny ikhf “kI qUM aPgfinsqfn jfxf cfhuMdf hYN?” myry ipqf ny juafb idwqf, “ikAuN nhIN? myry kol krn leI hor kuwJ nhIN hY.” bfdsLfh ny pihlF AuhnUM iek duBfsLIey vjoN kMm `qy rwK ilaf aqy bfad ivwc Aus ny aMgryjLF nfl gwlbfq kIqI. bfad ivwc Auh Aus df cIP sYktrI aqy iPr minstr bx igaf aqy ies qrHF cldf irhf. Aus dy smyN dOrfn keI kbIilaF nUM ijwiqaf igaf sI. aqy jdoN vI iksy kbIly dy ielfky nUM ijwiqaf jFdf sI, qF hfry hoey kbIly dIaF sLihjLfdIaF nUM drbfrIaF ivckfr vMz idwqf jFdf sI. ies qrHF myyry ipqf nUM myrIaF mqryeIaF mfvF df ihwsf imilaf (mYnUM pqf nhIN ikMnIaF - iqMn jF cfr).

bfdsLfh dI syvf ivwc 15 sfl kMm krn qoN bfad myrf bfp qMg af igaf ikAuNik Auh iek bfhrlf afdmI sI aqy kudrqI hI drbfr dy sfry minstr aqy reIs sfmMqI sn. ies leI Auh afpxy ihwsy `qy hwk jmfAux vfly ies afdmI qoN aOKy sn. Auh dwsdf huMdf sI ik Aus AuWqy vfr vfr aMgryjLF df jsUs hox df ieljLfm lfieaf igaf, aqy hr vfr jdoN Aus nUM mOq dI sjLf suxfeI geI, qF ieh pqf lwgdf irhf ik lfey gey dosL JUTy sn aqy iPr Aus nUM qrwkI dy idwqI jFdI sI. Aus ny soicaf ik “sLfied iek idn Auh Aus nUM mOq dI sjLf jLrUr dy dyxgy”. ies leI Auh mMgqy df Bys bxf ky AuWQoN bc ky inkl igaf, lfhOr afieaf aqy AuWQy Aus nUM Jwt igRPLqfr kr ilaf igaf aqy Aus AuWqy aPgfinsqfn df jsUs hox df mukwdmf clfieaf igaf.

drbfr ivwc Aus vrgI hI iek aMgryjL aOrq huMdI sI, ijhVI AuWQy iek zfktr vjoN kMm krdI sI. Aus df nF zfktr hYimltn sI. Auh dovyN dosq bx gey. ijhVIaF bKLsLIsLF Aus nUM bfdsLfh koloN imilaF sn, AuhnF ivwcoN kuJ ihwsf lY ky ies aOrq ny lMzn ivwc ienvYst kr idwqf sI. so jdoN Aus nUM bfhr kwZ idwqf igaf qF ies aOrq ny Aus nUM ieMglYNz qoN iliKaf, “lMzn af jf”. iPr Auh lMzn af igaf aqy kYNbirj XUnIvristI ivwc dfKl ho igaf. jdoN bfdsLfh nUM pqf lwgf ik Auh bc ky inkl igaf hY qF Aus ny ikhf, “hux jdoN qUM lMzn ivwc hYN, qF qUM myrf aMbYszr ikAuN nhIN bx jFdf?” ies qrHF Auh kYNbirj ivwc iek ividafrQI sI aqy iPr Auh bfr df mYNbr bx igaf aqy afpxI kfnUMn dI izgrI mukMml kr leI aqy ies dy nfl hI Auh aMbYszr vI sI. PfrsI ivwc iek khfvq hY ik jdoN koeI afpxy bfp bfry sLyKI mfrnI cfhuMdf hY qF Auh kihMdf hY, “myrf bfp iek bfdsLfh sI.” aqy bfdsLfh leI iek hor sLbd hY sulqfn. myry bfp df nF sulqfn sI, ies leI mYN kih skdf hF ik myrf bfp sulqfn sI!

 

PLYjL afpxI pqnI aYils PLYjL nfl

kfnUMn dI izgrI lYx qoN bfad, aPgfinsqfn vfps jfx dI QF myrf bfp vfps afpxy ksby, blik afpxy ijLly isaflkot ivwc af igaf. jdoN bfdsLfh nUM pqf lwgf ik Auh clf igaf hY qF Aus ny Auhdy pirvfr nUM isaflkot Byj idwqf - myrIaF mqryeIaF BYxF nUM aqy sLfied myrI ie

k jF do mqryeIaF mFvF nUM vI. Aus dy bfry iek nfvl hY ijs df nF “zftr smiQMg hY. (1) hux ieh Cipaf hoieaf nhIN imldf pr sLfied quhfnUM ieh iksy purfxI lfiebRyrI ivwc lwB pvy. ieh Aus aMgryjL aOrq ny iliKaf hY. Auh vfps af igaf aqy Aus ny vkflq sLurU kr idwqI. jdoN myrI mqryeI mF dI mOq ho geI qF Aus ny nyVly ipMz qoN myrI mF nfl ivafh krvf ilaf. ies qrHF myrI mF aqy mqryeIaF BYxF qkrIbn iek hI Aumr dIaF sn; vwzI BYx mF qoN vwzI sI.

asIN isaflkot ivwc skUl gey. mYN afpxI sLurU dI pVHfeI iek msjd ivwc kIqI, afpxy ielfky dI iek msjd ivwc. sLihr ivwc do skUl sn, iek skOt imsLn df sI aqy dUsrf amrIkn imsLn df. mYN skOt imsLn dy skUl ivwc igaf ikAuNik ieh Gr dy nyVy sI. bfad ivwc amrIkn imsLn bMd ho igaf. ieh smF - pihlI sMsfr jMg dy Kfqmy df aqy 1920ivaF dy sLurU df - ihMdusqfn ivwc bhuq AuQl puQl df smF sI. iqMnF BfeIcfiraF nfl sMbMDq keI kOmI lihrF cwl rhIaF sn. kFgrs dI lIzrisLwp ivwc ihMdU aqy muslmfn dovyN sn, pr ies dIaF hyTlIaF sPF ivwc ijLafdfqr ihMdU sn. muslmfnF dI iKLlfPLq lihr sI, muslmfn rumFitk lok sn. ieh pihlI sMsfr jMg dy Kfqmy qoN bfad df smF sI aqy qurk hrf idwqy gey sn aqy EtomYn slqnq iKMzr cuwkI sI aqy qurk brqfnvI aqy XUnfnI dovyN hmlFvrF nfl lV rhy sn. ihMdusqfn dy muslmfnF ny KLlIPLy nUM dyKx leI lihr sLurU kr idwqI, ijs nUM AuhnF ny kdy nhIN dyiKaf sI aqy nf hI Auh Aus nUM jfxdy sn. Auh ikqy qurkI ivwc sI. pr Auh Aus nUM bcf nf sky ikAuNik AusnUM ajoky qurkI dy bfnI kmfl aqfqurk ny gwdIAuN lfh idwqf sI. iswKF ny gurdvfiraF df pRbMD afpxy hwQF ivwc lYx leI akflI lihr sLurU kr idwqI sI. ies qrHF 6-7 sflF dy ies QoVHy ijhy arsy dOrfn muslmfnF, ihMdUaF aqy iswKF ny aMgryjLF dy ivruwD sFJf jhfd CyiVaf hoieaf sI aqy sfry dysL ivwc iek vwzI qrQwlI mcI hoeI sI. sfzy Coty ijhy sLihr ivwc jdoN vI vwzy nyqf, mhfqmf gFDI, nihrU df ipqf, iswKF dy lIzr afAuNdy sn qF sfry sLihr nUM sjfieaf jFdf sI, PuwlF dy gyt bxfey jFdy sn aqy sfrf sLihr AuhnF df svfgq krn bfhr afAuNdf sI. iehnF GtnfvF BrpUr sflF ivwc iek ivakqI df ies qrHF isafsq dy buwilaF nfl vfh pYNdf sI, Auh ies qrHF isafsq nUM gRihx krdf sI.

ies hI vyly akqUbr ienklfb ho cuwkf sI. ies dI Kbr isaflkot qwk phuMc cuwkI sI. mYN lokF nUM gwlF kridaF suixaf sI, “dyKo, asIN suixaf hY ik rUs nF dy iek mulk ivwc lYinn nF dy iek ivakqI ny bfdsLfh df qKqf plt idwqf hY aqy Aus ny sfry lokF dI dOlq mjLdUrF ivwc vMz idwqI hY. mMn lAu ik qusIN iek bYNkr nUM lwut ky Aus dI dOlq vMz idMdy ho, ieh bVy mjLy dI gwl hovygI!”

PLYjL aqy pfblo nrUdf



so sfzy skUl dy pihly sflF dOrfn ieh kuJ vfpr irhf sI. skUl ivwc mYN sLfierI vwl do qrHF iKwicaf igaf. pihlI gwl qF ieh sI ik sfzy Gr dy nyVy iek nOjvfn dI iek CotI ijhI ikqfbF dI dukfn sI. ieh nOjvfn ikqfbF ikrfey `qy idMdf sI - iek ikqfb iek hPqy leI do pYisaF dI imldI sI. Aus kol ijMnIaF vI ikqfbF sn, mYN Auh sfrIaF ikrfey `qy lY ky pVHIaF. myrf sfrf jLyb-Krcf iehnF ikqfbF nUM pVHn AuWqy Krc ho jFdf sI. hfeI skUl phuMcx qoN pihlF mYN sfrIaF klfisk ikqfbF pVH cuwkf sI. dUjI gwl ieh sI, ik ies sLihr ivwc iek mhfn kvI df pihlF hI bhuq vwzf nF sI; iekbfl ies sLihr ivwc pYdf hoieaf sI aqy ies leI afm lokF vwloN Aus dIaF kivqfvF bolIaF aqy gfeIaF jFdIaF sn. qIjI gwl ieh sI, sfzy Gr dy nyVy iek vwzI sfrI hvylI sI, ijs ivwc idn dy vkq iek pRfiemrI skUl clfieaf jFdf sI ijs ivwc mYN pVHdf sI, pr mhIny ivwc iek sLfm nUM iewQy iek musLfierf krvfieaf jFdf sI. jdoN mYN skUl dy afKrI vrHy ivwc sI qF sfzy hYWzmfstr ny ikhf, “mYN iek mukfblf krfAux jf irhf hF. asIN ies lfeIn qoN pMj jF Cy dohy joVFgy aqy asIN ieh dohy sLihr dy vwzy ivdvfn nUM ByjFgy (ijhVf mhfn kvI iekbfl df aiDafpk sI) aqy Auh PYslf krygf ik ienfm kOx ijwqygf.” mYN Auh ienfm ijwq igaf. ienfm iek rupeIaf sI ijhVf AuhnF idnF ivwc bhuq vwzI rkm huMdf sI.

isaflkot ivwc afpxy do sfl Kqm krn qoN bfad, mYN lfhOr dy gOrimMt kflj clf igaf. isaflkot vrgy iek Coty ijhy sLihr ivwcoN lfhOr afAuxf iek bfhrly mulk ivwc jfx vrgI gwl sI. ikAuNik Aus smyN sLihr (isaflkot) ivwc tUtIaF df pfxI nhIN sI, AuWQy koeI ibjlI nhIN sI. GrF ivwc pfxI khfrF vloN ilafieaf jFdf sI aqy jdoN Auh nhIN afAuNdy sn qF quhfnUM pfxI KUh ivwcoN kwZxf pYNdf sI. hr ielfky df afpxf KUh huMdf sI aqy keI vwzy GrF ivwc afpxy afpxy KUh huMdy sn. ibjlI nhIN sI; asIN imwtI dy qyl dIaF lYNpF dI rOsLnI ivwc pVHdy sI ijhVIaF ik bhuq idlcsp huMdIaF sn, bhuq hI icwqrmeI lYNpF. isaflkot ivwc kfrF nhIN sn. eyQoN qwk ijLly df muKI, izptI kimsLnr, bwGI ivwc afAuNdf huMdf sI. aqy Aus kol iek bwGI sI jdoN ik myry bfp kol do bwGIaF sn.

mYN lfhOr af igaf; iewQy pihlI vfr asIN kfrF dyKIaF aqy pihlI vfr lokF nUM AuhnF suMdr pihrfivaF ivwc dyiKaf aqy nOjvfn kuVIaF nUM prdy qoN ibnF jFidaF dyiKaf. sfzy isaflkot dy kflj qoN Ault ies kflj ivwc awDy tIcr aMgryjL sn, aqy hr cIjL ies dunIaF qoN agFh dI sI. kflj ivwc mYN sB qoN pihlF ijhVf ijhVf iemiqhfn idwqf Auh aMgryjLI df sI. myry aMgryjLI dy tIcr df nF lYNghOrn sI ijhVf bhuq hI guwsyKor sI, pr sI bhuq vDIaf tIcr. afpxy pihly aMgryjLI dy pypr ivwc myry 150 ivwcoN isrP 63 nMbr afey. bs iPr hr iek ny isr Jukf ilaf aqy mYN iek dm msLhUr ho igaf. hor vwzy skflr, muslmfn skflr, ijhVy bfad ivwc pfiksqfn dy isvl dy AuWc aiDkfrI bxy kihx lwgy, “dyK, ieMzIan isvl srivs dy iemiqhfn leI iqafrI sLurU kr dy.” mYN ikhf “TIk hY”. pr Aus vyly ieMzIan isvl srivs leI iqafrI krn dI QF, mYN hOlI hOlI sLfier bxnf sLurU kr idwqf. ies df PYslf do iqMn cIjLF ny kr idwqf. sB qoN pihlF, musIbq ieh bxI ik myrI pihlI izgrI muwkx qoN pihlF myry bfp dI mOq ho geI aqy mYnUM acfnk pqf lwgf ik sLihr dy reIs aqy DnI afdmIaF qoN asIN mMgqy bx gey hF. Auh kuJ jfiedfd Cwz igaf sI - kuwJ jLmIn - pr Aus dy krjLy jLmIn nfloN vwzy sn. ieh iek gwl sI ijs ny myry aqy myry pirvfr AuWqy bhuq vwzf asr pfieaf. dUjI gwl ieh hoeI, acfnk vwzf mMdvfVf (gryt izpRYsLn) af igaf. nqIjy vjoN KyqIbfVI dIaF vsqF dIaF kImqF iekdm hyTF af izwgIaF. pyNzU ielfky bhuq hI grIb ho gey aqy ijhVI QoVHI bhuq afmdn sfnUM jLmIn qoN afAuNdI sI Auh bMd ho geI. vwzy mMdvfVy ny inwjI aqy isafsI qOr `qy bhuq vwzf asr pfieaf, isrP myry `qy hI nhIN, sgoN sfry BfeIcfiraF `qy Kfs krky muslmfnF `qy. Auh muwK qOr `qy KyqIbfVI krn vflf BfeIcfrf sI, aqy Auh afpxy gujLfry leI muwK qOr AuWqy jo kuwJ jLmIn qoN afAuNdf sI Auhdy AuWqy inrBr sn aqy jLmIn ivwcoN musLikl nfl hI kuJ afAuNdf sI. ies dy nfl hI koeI rujLgfr nhIN sI ikAuNik AuWQy koeI ieMzstrI nhIN sI. ijhVIaF vI ieMzstrIaF sn, Auh gYr-musilm lokF kol sn.

rujLgfr df qIsrf rsqf srkfrI nOkrI sI. aqy AuWQy vI muslmfnF nUM, ijhVy ik pVHfeI ivwc ipwCy sn, koeI nOkrIaF nhIN iml skdIaF sn. ies leI isafsI aqy inwjI qOr `qy ieh pirvfr leI bhuq musLiklF Biraf smF sI. iehnF sfrIaF gwlF dy AuWpr dI iek gwl hor sI ijs ny ies krVI ajmfiesL nUM sLfierI rfhIN pRgt krn leI Auksfieaf aqy pRyiraf, Auh sI ik mYnUM ipafr ho igaf sI ijvyN ik ies Aumr - 17 jF 18 sfl - ivwc sfiraF nUM huMdf hI hY. mYnUM afpxy nfl Kyzx vflI iek kuVI, iek aPgfnI kuVI, nfl ipafr ho igaf. Aus df pirvfr Aus smyN hI aPgfinsqfn qoN afieaf sI ijs smyN myrf bfp afieaf sI. jdoN asIN ajy Coty sI, Aus smyN Aus df pirvfr isaflkot qoN clf igaf sI aqy Auh 12 jF 13 sfl dI Aumr ivwc prdy ivwc clI geI sI aqy mYN Aus nUM bcpn qoN bfad nhIN dyiKaf sI. Auh PYslfbfd dy nyVy iek ipMz ivwc jf vsy sn aqy myrI BYx dI Aus sLihr ivwc sLfdI ho geI sI. so iek idn mYN ies pirvfr nUM imlx ies ipMz igaf aqy AuWQy iek svyry jdoN mYN AuWiTaf, mYN iek bhuq suhxI kuVI nUM qoqy nUM cogf pfAuNdI hoeI dyiKaf. Aus ny myry vwl dyiKaf aqy mYN Aus vwl aqy sfnUM iekdm ipafr ho igaf; ieMJ kho ik mYnUM ipafr ho igaf. ijvyN ik irvfjL sI, asIN luk ky iek dUsry dy hwQ PVy, pr asIN isrP iewQoN qwk hI jf skdy sI. pr dUsry idn Aus df iek amIr jgIrdfr nfl ivafh ho igaf. Auh AuWQy pihlI vfr iek kuVI dy rUp ivwc geI. jdoN Auh muV ky afeI, mYN Aus nUM iPr kdy nhIN imilaf. so Aus qoN bfad asIN hmysLF duKI rhy - awT sflF leI. ies smyN mYN afpxI pVHfeI kr irhf sI, aqy myry iKafl ivwc qIjy musLfiery ivwc sLfierI pVHn qoN bfad mYnUM iek lyKk jF sLfier mMn ilaf igaf. iPr lfhOr sLihr ivwc, mhfn lyKkF ny, myry qoN sInIar lyKkF ny, ijhVy myry tIcr sn, mYnUM iek sLigrd vwjoN apxf ilaf aqy ies qrHF mYN sLfier bx igaf.

ieh AuWp-mhFdIp ivwc pihlI dihsLqvfdI lihr df smF sI. ieh dihsLqvfdI sfzy kflj ivwc vI phuMc gey aqy AuhnF ivwcoN iek mYNbr myrf ijgrI Xfr sI, ijhVf bfad ivwc bhuq vwzf sMgIqkfr bixaf, Kvfjf KLursLId anvr. Auh kflj dI lYbfrtrI ivwcoN bMb bxfAux leI qyjLfb curfAuNdF igRPqfr ho igaf sI aqy Aus nUM iqMn sflF dI sjLf suxfeI geI sI, ijhdy ivwcoN Auhny kuJ sjLf kwtI sI. iPr AuhnF ny AuhnUM Cwz idwqf ikAuNik Auhdf bfp iek vwzf afdmI sI. mYnUM iehnF gwlF bfry Auhdy rfhIN pqf lwgf. Auh afpxf gYr-kfnUMnI iltrycr hostl ivwc myry kmry ivwc Cwz jfieaf krdf sI. keI vfrI jdoN mYN iehnUM pVHdf sI qF mYN bhuq zr jFdf sI ikAuNik myry bfp nUM iKqfb imly hoey sn jo ieh drsfAuNdy sn ik Auh brqfnvI sfmrfj dI KYr mMgx vfly lokF ivwcoN sI. ies qrHF mYnUM dihsLqvfd aqy ienklfbIaF dI jLbfn df pqf lwgf. Aus nfl jLrUr mYnUM QoVHI bhuq lfg lwgI hovygI, pr mYN ies vwl koeI bhuqf iDafn nhIN idwqf.

iqMn jF cfr sflF bfad mYN afpxI izgrI mukf leI. pihlF mYN aMgryjLI ivwc mfstr dI izgrI kIqI aqy iPr mYN arbI dI izgrI kIqI aqy iPr mYN pVHfAux lwg ipaf aqy ieh Auh smF sI jdoN mYN afpxy musLiklF Bry smyN qoN bfhr inkilaf aqy myry Brf nUM vI nOkrI iml geI aqy pirvfr dy hflfq QoVHy ibhqr ho gey.

Aus smyN dOrfn kflj ivwc myry kulIg, do jxy ijhVy afksPorz qoN pVH ky vfps afey sn, mfrksvfdI bx cuwky sn aqy AuhnF ny mYnUM mfrksvfd qoN jfxU krvfieaf. bfad ivwc keI hor nojvfn brqfnIaf dIaF XUnIvristIaf qoN pVH ky vfps afey, sfry amIr jF kulIn pirvfrF nfl sMbMDq sn, aqy sfry kimAUinst bx gey sn. AuhnF ivwcoN keI kimAUinst hI rhy aqy keIaF ny kuwJ sfl ies ivwc rih ky koeI hor nOkrIaF lY leIaF hn. so Auh vfps afey aqy AuhnF ny iek sfihqk lihr sLurU kIqI ijhVI pROgrYisv rfeItrjL mUvmYNt (pRgqIvfdI lyKkF dI lihr) vjoN jfxI geI. ieh iek qrHF dI kimAUinst jF mfrksvfdI lihr nhIN sI, bysLwk ies dy keI ahudydfr ies gruwp nfl sMbMDq sn, pr ieh asl ivwc XQfrQvfdI lihr sI. ikAuNik pihlF klfsIkl dOr aqy bfad dy dOr ivwc, sfzI sLfierI aqy sfzf sfihq bhuq hwd qwk imiQhfsk aqy kflpink khfxIaF aqy ipafr kQfvF qwk sImq sI aqy bhuq sfrI sLfierI sLbdF dI ijmnfsitk hI sI. ies smyN dOrfn iek inrol (jYnUan) srodI-isafsI sLfierI df jnm hoieaf.

ies hI vyly 1930ivaF ivwc PfisLst ivroDI mhfn lihr AuWT KVHI hoeI aqy XUrp aqy amrIkf dovF ivwc sfihqk lihrF smfjk itwpxI (sosLl kumYNt) dy sfihq vl nUM muV afeIaF. asIN ies lihr qoN iswDI qrHF pRBfvq hoey aqy ies qrHF 1932-1935 drimafn mYN ies isafsq-numf-sfihqk lihr ivwc sLfml ho igaf. dUsrI gwl mYN tryz XUnIan aqy mjLdUrF, aqy iksfnF dIaF lihrF nfl sMbMDq hoieaf aqy qIjI gwl mYN afpxI nvIN sLYlI pYdf kIqI ijhVI srodI aqy isafsI sLfierI, klfsIjLm aqy mfzrinjLm df sumyl sI aqy ijhVI lokF nUM apIl krdI sI. jdoN 1941 ivwc myrI pihlI ikqfb Cwp ky afeI qF Auh iekdm hI bYst-sYWlr (vwzI igxqI ivwc ivkx vflI) bx geI. iPr jMg sLurU ho geI. pihlF pihl asIN jMg vl bhuqf iDafn nf idwqf. asIN smiJaf ik ies df sMbMD aMgryjL aqy jrmn lokF nfl hY, pr 1941 ivwc jfpfnI jMg ivwc sLfml ho gey. iek pfsy jfpfnI ieMizaf dy bfrzrF dy nyVy phuMc gey aqy dUsry pfsy nfjLI aqy PfisLst mfsko aqy lYinngrYz dIaF dihlIjLF qwk phuMc gey. asIN soicaf ik hux jMg ivwc sLfml hox df smF af igaf hY, aqy asIN POj ivwc BrqI ho gey. mYN POj ivwc BrqI ho igaf aqy mYnUM afpxf pihlf idn Xfd hY jdoN mYnUM pbilk rIlysLn izpfrtmYNt awgy pysL kIqf igaf. Auh iek afm POjI nhIN sI, Auh lMzn tfeImjL df iek jrnilst sI (iek bhuq hI KusLimjfjL afiersLmYn sI). Auh kihMdf, “dyK, myry kol qyrI pulIs irport hY. ieh kihMdI hY ik qUM iek Auqly drjy df kimAUinst hYN. kI qUM kimAUinst hYN? mYN ikhf, “mYnUM nhIN pqf ieh kimAUinst kI cIjL huMdI hY? qF Auh boilaf, “mYnUM koeI prvfh nhIN, qUM BfvyN PfisLst hovyN, ijMnf icr qwk qUM sfzy nfl DoKf nhIN krdf. qUM sfzy nfl DoKf qF nhIN kryNgf”? mYN ikhf, “iblkul nhIN”.

ieh Auh smF sI jdoN iek pfsy aMgryjLF aqy ieiqhfdI POjF dI jMg ivwc hflq bhuq cMgI nhIN sI. dUsry pfsy mhfqmf gFDI ny ‘Bfrq CoVo’ df aMdoln sLurU kr idwqf sI aqy Auh aMdoln jMgl dI awg vFg PYl igaf sI. ies leI aMgryjLF dy sfhmxy do smwisafvF sn: lokF nUM POj ivwc BrqI hox leI iqafr krnf aqy brqfnvI sfmrfj dy ivruwD AuWTI vwzI lihr ivruwD lVnf.

Auh ibRgyzIar myry nfl ies lihr bfry gwl krn lwgf. Auh kihMdf, “ijwQoN qwk BfrqI POjIaF df sMbMD hY, asIN ies lihr bfry kI lfeIn aKLiqafr krIey?” mYN ikhf, “sfnUM iblkul koeI vI lfeIn nhIN lYxI cfhIdI.” Auh kihMdf, “kI mqlb?” mYN ikhf “myrf mqlb hY ik qusIN ieh lfeIn lvo ik qusIN nf qF aMgryjLF leI lV rhy aqy nf hI qusIN ies leI lV rhy ho ik lUx ikwQoN afAuNdf hY, qusIN afpxy mulk leI lV rhy ho. hux quhfzf mulk Kqry ivwc hY ikAuNik jfpfnI quhfzIaF brUhF `qy hn. aMgryjL do jF iqMn sflF nUM iewQoN cly jfxgy ikAuNik Auh iewQy lMmy smyN qoN lV rhy hn. pr jy jfpfnI jF jrmn af gey, Aus df mqlb hoeygf ik qusIN agly sO jF do sO sflF qwk gulfm rhogy. ies leI asIN afpxy dysL dI rfKI krnI hY - qusIN brqfnIaf leI nhIN lV rhy, qusIN ieMizaf leI lV rhy ho.”

Auh kihMdf, “nOjvfnF, pr ieh qF isafsq hY, asIN ieh POj dy mMnxXog ikvyN bxfeIey? mYN ieh gwl POj nUM ikvyN smJfvF?” mYN ikhf, “Aus qrHF smJf, ijs qrHF kimAUinst smJfAuNdy hn”. Auh kihMdf, “qyrf kI mqlb hY?” mYN ikhf, “asIN POj dI hr XUint ivwc iek sYWl, shI qrHF df sYWl bxfeIey aqy ies sYWl rfhIN asIN pihlF aPsrF nUM dwsIey ik PfsLIvfd kI huMdf hY, jfpfnI kI kr rhy hn, ietlI vfly kI kr rhy hn. iPr asIN AuhnF nUM khIey, ikAuNik sfzy POjI eyny pVHy ilKy nhIN, ies leI qusIN AuhnF nUM gwlbfq krky hI smJf skdy ho. ies leI pihlF asIN tIcrF nUM smJfvFgy, asIN AuhnF nUM PfsLIvfd bfry smJfvFgy, jfpfnIaF bfry smJfvFgy vgYrf vgYrf, aqy iPr Auh ispfhIaF nUM smJfAuxgy aqy asIN ieh gruwp bxfeIey.” kfPI vfd-ivvfd qoN bfad, ieh ivcfr vfiesrfey awgy igaf, ieh kmFzr-ien-cIP awgy igaf, aqy ieh ieMizaf afiPs ivwc igaf. Auh kihMdf, “ieh sfrf kuJ ilK dy”. mYN skIm ilK idwqI. aKIr ivwc iehnUM pRvfngI iml geI. asIN ieh gruwp sLurU kIqy; AuhnF nUM josL gruwp ikhf jFdf sI. ies qrHF ieh gruwp bxfey gey. Auh bhuq kfmXfb rhy aqy ies qrHF mYnUM myrf afrzr afP dI ibRitsL ieMpfier imilaf.

keI ZMgF nfl mYN iqMnF sflF ivwc krnl bx igaf. Aus vyly iek ieMizan vjoN qusIN vwD qoN vwD ies ahudy qwk hI phuMc skdy sI. ies smyN dOrfn, pihlF mYnUM POj bfry pqf lwgf; dUsrf mYnUM aMgryjLF bfry pqf lwgf; aqy qIjI gwl mYN bhuqI sLfierI nhIN kr sikaf pr mYN jrniljLm iswK igaf ikAuNik mYN sfry PrMtF AuWqy lwgI sfrI ieMizan POj leI pbilstI df ieMcfrj sI aqy mYN qkrIbn qkrIbn ieMzIan POj df isafsI kOmIsfr bx igaf. lVfeI Kqm ho geI, aqy iPr mYN POj Cwz idwqI aqy myry kol jF qF POrn srivs ivwc jfx df rfh sI jF isvl srivs ivwc. aqy mYN soicaf, “kuJ nhIN krnf.”

ieh Auh smF sI jdoN pfiksqfn leI lihr aqy ieMizan kFgrs dI lihr afpxy isKr AuWqy sn. myrf iek purfxf dosq - iek bhuq vwzf jfgIrdfr - ijhVf pihlF pMjfb kFgrs pfrtI df pRYjLIzYNt huMdf sI, musilm lIg ivwc af igaf aqy mYnUM kihx lwgf, “dyK, POrn srivs aqy isvl srivs dy golI mfr, asIN lfhOr ivwc rojLfnf aKLbfr sLurU krnf cfhuMdy hF. qUM af ky aKbfr nUM sMpfdq kr.” ies qrHF jnvrI 1947 ivwc mYN lfhOr af igaf aqy pfiksqfn tfiemjL, sLurU kr idwqf. mYN ies nUM cfr sfl sMpfdq kIqf. ies dy nfl hI mYN pfiksqfn tryz XUnIan df vfeIs-pRYjLIzYNt bx igaf. ies hI smyN sMn 1948 ivwc, hIrosLImf aqy nfgfsfkI qoN bfad, korIaf dI lVfeI lwg geI. sfnUM stfkhOm qoN apIl afeI ik asIN amn lihr sLurU krIey. ies leI asIN amn kmytI bxf leI. mYN tryz XUnIanF df ieMcfrj sI; mYN pfiksqfn tfiemjL df ieMcfrj sI. AuhnF cfr sflF dOrfn dy Auh idn bhuq sMqusLtI Bry sn. ies vyly mYN pihlI vfr XUrp nUM igaf, ieMtrnYsLnl lybr afrgynfeIjysLn ivwc mjLdUrF dy iek pRqIinD vjoN. mYN AuhnF dIaF mIitMgF ivwc hfjLr hoieaf, pihlF sfn PrFissko ivwc aqy iPr do vfr jnyvf ivwc. ies vyly pihlI vfr myrI amrIkf aqy XUrp nfl pCfx hoeI.


“ipMzI sfijsL” qoN bYrUq qwk

iPr 1950 dy aKIr `qy, mYN POj dy afpxy iek purfxy dosq nUM imilaf, ijs nUM cIP afP jnrl stfP inXukq kIqf igaf sI, jnrl akbr Kfn. Aus ny pihlF brmf aqy iPr ksLmIr dI lVfeI ivwc cMgf nfmxf Kwitaf sI. mYN Aus nUM acfnk mrI ivwc imilaf sI, ijwQy mYN ds idnF dIaF CuwtIaF leI igaf hoieaf sI. Aus ny mYnUM ikhf, “POj ivwc asIN lok, Kfs krky Auh lok ijhVy ksLmIr ivwc lVy sn, bhuq asMqusLt hF ikAuNik dysL bhuq inGfr vwl jf irhf hY. asIN cfr sflF ivwc koeI sMivDfn nhIN bxfieaf, iBRsLtfcfr hwdoN ijLafdf hY, BfeI-BqIjfvfd df bolbflf hY, koeI ielYksLn nhIN krvfeI jf rhI[[[ aqy koeI AumId nhIN hY aqy asIN kuwJ krnf cfhuMdy hF.” mYN puwiCaf, “kI krnf cfhuMdy ho?” Auh kihMdf, “srkfr pltnI cfhuMdy hF aqy asIN iek gYr-pfrtI srkfr bxfAuxI cfhuMdy hF aqy ielYksLnF krvfAuxIaF cfhuMdy hF aqy sMivDfn bxfAuxf cfhuMdy hF[[[” aqy ieh aqy ahu krnf cfhuMdy hF. mYN ikhf, “TIk hY!” Auh kihMdf, “asIN qyrI slfh cfhuMdy hF”. mYN ikhf, “ieh iek POjI kfrvfeI hY, mYN qYnUM koeI slfh nhIN dy skdf.” Auh kihMdf, “koeI nhIN, qUM sfzI mIitMg `qy afeIN aqy myrI plYn suxIN.”

iPr, bhuq hI mUrKqf Bry ZMg nfl, mYN do hor isvlIan dosqF nfl Aus dI mIitMg ivwc igaf aqy asIN Aus dI plYn suxI. plYn ieh sI ik pRYjLIzYNt hfAUs `qy kbjLf krnf sI, ryzIE stysLn `qy kbjLf krnf sI- Aus vyly tI[ vI[ nhIN huMdf sI - aqy pRYjLIzYNt qoN ieh aYlfn krvfAuxf sI ik srkfr plt idwqI geI hY aqy iek gYr-pfrtI srkfr bxf idwqI geI hY aqy Cy mhIinaF ivwc nvF sMivDfn lfgU kr idwqf jfvygf aqy nvINaF ielYksLnF krfeIaF jfxgIaF aqy smfjk suDfr kIqy jfxgy afid. ies bfry 5-6 GMty ivcfr vtFdrf huMdf irhf aqy aKIr `qy - Aus vyly AuWQy cOdF jF solF dy lgBg aPsr hoxgy- aKIr `qy AuhnF ny kfPI lMmy ivcfr vtFdry qoN bfad PYslf kIqf ik aijhf nhIN kIqf jfvygf. ies df kfrn iek sfDfrx muwdf sI ik Aus vyly dysL dy sfhmxy koeI mslf nhIN sI ijs AuWqy qusIN lokF nUM lfmbMd kr sko aqy dUsrI gwl ieh sI jy kdm cuwky jfx qoN pihlF hI ies bfry pqf lwg igaf qF. ies qoN ielfvf, ieh bhuq Kqrnfk sI. ies leI ieh PYslf hoieaf ik kuJ vI nhIN kIqf jfvygf.

iPr vI, ivwcoN koeI Gbrf igaf - ies smyN pRDfn mMqrI ilafkq alI Kfn dI agvfeI hyT pfiksqfn ivwc ieh pihlI srkfr sI. Auh ies vyly bhuq ijLafdf Gbrf gey, mYN ies bfry sB kuJ Buwl Bulf igaf. kuwJ vI nhIN hoieaf, qusIN smJdy ho, kuJ vI nhIN kIqf jfxf sI. acfnk, iek svyry cfr ku vjy dy krIb, mYN dyiKaf ik myrf Gr POjIaF ny Gyiraf hoieaf hY. iek jxf afieaf aqy kihx lwgf, “af jfAu”. mYN puwiCaf, “kI hoieaf?” Auh kihMdf, “quhfnUM igRPqfr kIqf jFdf hY.” mYN puwiCaf, “kfhdy leI?” Auh boilaf, “mYnUM pqf nhIN kfhdy leI, pr ieh hukm KLud gvrnr jnrl vloN afieaf hY.” mYN ikhf, “asIN kuC nhIN kIqf. sfnUM nhIN pqf ieh sB iks krky hY.” sfnUM bfad `c pqf lwg. cfr mhIinaF leI mYN qnhfeI ivwc kYd irhf; mYnUM cfr mhIinaF qwk ieh nhIN pqf lwgf ik kI hoieaf hY. sivMDfnk asMblI ny iek spYsLl kfnUMn pfs kIqf; ijs df nF rwiKaf rfvlipMzI kFsprysI aYkt. iPr sfzy `qy mukwdmf clfieaf igaf, ies aYkt aDIn iek gupq mukwdmf. ieh aYkt isrP ies kys leI pfs kIqf igaf sI. aMgryjLF dy jLmfny qoN hI sfijsL df kfnUMn kfPI BYVf sI, bysLwk qusIN kuC vI nf kIqf hovy, pr jy ieh iswD ho jfvy ik do jxy kfnUMn qoVn leI sihmq hoey sn qF ieh sfijsL bx jFdI sI aqy jy koeI qIsrf ivakqI ieh gvfhI dy idMdf sI ik Aus ny dohF ivakqIaF nUM sihmq huMdy dyiKaf sI, qF bws eynf kfPI huMdf sI. aml krn dy qfkq dI koeI loV nhIN sI; aMgryjLF dy kfnUMn ivwc bws eynf hI kfPI sI. srkfr ny soicaf ik ieh kfPI nhIN sI, ies leI AuhnF ny iek Kfs kfnUMn bxfieaf ijs aDIn bcfa leI ijhVy QoVHy bhuq rsqy sn Auh vI bMd kr idwqy gey, aqy shI arQF ivwc ies aYkt aDIn mujLrm Tihrfey jfx qoN iblkul hI bicaf nhIN sI jf skdf . ieh kfPI lMmf mukwdmf sI, ijhVf sfl-zyZ sfl cwilaf - surwiKaf dI Kyz. aKIr ivwc sfnUM sfiraF nUM rYNk dy ihsfb nfl vwK vwK smyN dIaF sjLfvF hoeIaF, jnrl nUM dsF sflF dI, ibRgyzIar nUM swqF sflF dI, krnl nUM CyaF sflF dI. sfnUM isvlIan hox kfrn sB qoN Gwt sjLf hoeI - cfr sflF dI.

ieh myrI sjLf df smF sI, ijhVf iek qrHF nfl bhuq hI jrKyjL smF sI ikAuNik myry krn leI kuC nhIN sI. myry kol pVHn leI bhuq smF sI aqy sfnUM sdf guwsf afAuNdf rihMdf sI ikAuNik asIN jfxdy sI ik asIN bygunfh hF. so iehnF cfr sflF dOrfn mYN sLfierI dIaF do ikqfbF ilKIaF. myrI pihlI ikqfb 1941 ivwc afeI sI aqy iekdm ivk geI sI. ieh dovyN ikqfbF afeIaF - jdoN pihlI afeI mYN AudoN jylH ivwc hI sI aqy dUjI AudoN afeI jdoN mYN jylH qoN bfhr af cuwkf sI. jdoN qusIN cfr sfl leI jylH ivwc hovo aqy qusIN qnhfeI dI kYd ivwc rhy hovo qF ies nfl mMzI ivwc quhfzI kImq kfPI vD jFdI hY. ies leI jdoN mYN bfhr afieaf qF mYN dyiKaf ik mYN pihlF nfloN vI msLhUr ho igaf sI. mYN vfps afpxI aKbfr ivwc igaf, hor iqMn cfr sfl mYN Aus hI pypr leI kMm kIqf, amn lihr leI kMm krnf jfrI rwiKaf. ies smyN dOrfn tryz XUnIan lihr Kqm kr idwqI geI sI ikAuNik sfrIaF KwbIaF jQybMdIaF bYn kr idwqIaF geIaF sn. ies qrHF iqMn qoN cfr sfl qwk cldf irhf aqy iPr afieaf pihlf mfrsLl lfa aqy pihlI POjI srkfr aqy Aus vyly ibnF iksy ksUr dy jylH jfxf ipaf. sLugl vflI gwl ieh sI ik Aus smyN mfrsLl lfa dI srkfr ny hr Aus ivakqI nUM PVH ilaf ijhdf vI nF sMn 1920 qoN puils dIaF PfielF ivwc cwilaf af irhf sI.

ies qrHF asIN jylHF ivwc nwibaF sflF dy lokF nUM imly, awsIaF sflF dy lokF nUM imly, ijhnF ivwcoN bhuiqaF dI XfddfsLq jf cuwkI sI, AuhnF ivwcoN kuJ tI bI jF ies qrHF dI iksy hor bImfrI nfl mr gey. cfr pMj mhIinaF bfad sfzy leI iek bhuq vDIaf jwj afieaf, Aus ny hr Aus ivakqI nUM Cwz idwqf ijs ny hybIas kfrps leI arjLI (njfiejL njLrbMdI dI pVqfl leI arjLI) kIqI sI. ies smyN mYN sLihr dy msLhUr kYdKfny, lfhOr ikly ivwc zyZ mhInf ibqfieaf. cfr pMj mhIinaF bfad mYnUM Cwz idwqf igaf. so mYN soicaf ik mYN afpxI aKbfr ivwc vfps jfvFgf. irhfeI qoN iqMn idn bfad jdoN mYN dPqr igaf aqy dyiKaf ik dPqr nUM puils ny Gyrf pfieaf hoieaf sI. mYN puwiCaf, “kI hoieaf?” AuhnF ny dwisaf “ies AuWqy kbjLf kr ilaf igaf hY.” ieh sfry aKLbfr jLbq kr ley gey sn, Auh sfry POjI srkfr ny kbjLy `c lY ley sn aqy Auh myry pwqrkfrI dy kMm df aMq sI. kuJ smyN bfad mYN puwiCaf, “mYN hux kI krF?” sLfierI krky myry kuJ dosq AuWcy ahuidaF `qy sn, Auh kihx lwgy, “kuJ siBafcfrk kMm krn bfry kI iKafl hY?” mYN ikhf, “TIk hY.” iPr mYN lfhOr ivwc afrt kfAuNsl sQfpq kr idwqI, BfvyN ik ieh iek tuwtI-PuwtI iemfrq ivwc sI, Aus qrHF dI pRBfvsLflI nhIN sI ijs qrHF dI hux idKfeI idMdI hY, pr kMm cwl inkilaf - numfiesLF aqy sMgIq smfgm aqy nftk aqy ies qrHF dIaF hor cIjLF hox lwgIaF.

sfzy kol iqMn jF cfr sflF leI PMz sn. iqMn jF cfr sfl ieh kfAuNsl clfAux qoN bfad mYN bImfr ho igaf. mYnUM myrf pihlf idl df dOrf ipaf aqy bImfrI dy dOr smyN mYnUM KLbr imlI ik mYnUM aMqrrfsLtrI lYinn ienfm dy idwqf igaf hY. iksy ny mYnUM aKbfr dy dPqroN Pon kIqf, “quhfnUM lYinn ienfm dy idwqf igaf hY.” mYN ikhf, “cuwp kr!” mYN AuhnUM iPr ikhf, “dyK mYN bImfr hF aqy qUM mjLfk kr irhf hYN.” Auh kihMdf “nhIN nhIN ieh mjLfk nhIN hY, ieh sfzy tYlIipRMtr `qy hY. iehdy `qy iliKaf ik quhfnUM aqy ipkfso nUM aqy Plfny aqy iDmkfxy nUM ienfm idwqf igaf hY.”

so jdoN mYN rfjLI ho igaf qF mYnUM afpxf ienfm lYx leI aqy afpxf ielfj krvfAux leI mfsko bulfieaf igaf. mfsko qoN bfad mYN lMzn cly igaf, lMzn `c do sfl ibqfey aqy vfps af igaf. lfhOr afAux dI QF asIN awT sflF leI krfcI rhy ikAuNik hYrUn pirvfr (quhfzy mOjUdf minstr afP ientIrIar mihmUd hYrUn df pirvfr) mYnUM jfxdf sI. AuhdI BYx, ijhVI ik iek zfktr sI, myrI dosq sI. Auh kihx lwgI, “sfzI iek cYirtybl PfAUNzysLn hY. ies aDIn iek skUl hY, iek hspqfl hY aqy iek anfQ afsLrm hY aqy jy qyry kol hor kuJ krn leI nhIN hY qF qUM PfAUzysLn df cfrj lY ky ies df pRbMD ikAuN nhIN krn lwg pYNdf. myry puwqrF kol smF nhIN hY, Auh afpxy vpfrF aqy isafsq ivwc ivasq hn.” mYN jf ky QF dyKI. ieh JoNpV-pwtI ivwc sI, aqy ieh zrwg vycx vfilaF, AUT vfhux vfilaF, mCyiraF aqy guMizaF df kyNdr sI. mYN ikhf, “bhuq vDIaf, bhuq hI mnmohxf idRsL hY.” asIN skUl nUM kflj ivwc bdl idwqf, asIN iek tYknIkl ieMstIicAUt sQfpq kIqf, asIN pbilk hfl bxfieaf aqy anfQafsLrm df pRbMD kIqf.

ies qrHF awT sflF leI mYN vfps pVHfAux aqy pRsLfsn dy kMm ivwc pY igaf aqy iPr vfps af igaf. ies smyN dOrfn do jMgF hoeIaF iek ieMizaf nfl 1965 dI jMg aqy dUsrI bMglfdysL nfl 1971 dI jMg. ieh dovyN smyN myry leI bhuq ksLt Bry smyN sn ikAuNik myry `qy jMgI gIq ilKx leI bhuq dbfa pfieaf jf irhf sI. pr mYN ikhf, “dyKo, mYN jMgI gIq nhIN ilKxy!” Auh kihMdy, “ds ikAuN nhIN? ieh qyrf dysLBgqI df PrjL hY.” mYN ikhf, “dyKo, pihlI gwl qF ieh hY ik mYN iehnF jMgF nUM kImqI jfnF dI byqukI brbfdI smJdf hF aqy dUjI gwl ieh hY ik pfiksqfn nUM ies jMg ivwcoN jF Aus jMg ivwcoN kuJ nhIN imlx lwgf. mYN jMgI gIq nhIN ilKxy.” pr mYN dovyN jMgF leI njLmF ilKIaF. pihlI jMg vyly mYN do njLmF ilKIaF, iek df nF hY, “blYk afAUt” aqy Aus df QIm hY rOsLnIaF - swcIN dIaF rOsLnIaF - buJx dy nfl iKjLF buJ geI hY, qrk dI rOsLnI buJ geI hY, ipafr dI rOsLnI buJ geI hY, aqy lokF dy idlF ivwc jgdIaF sfrIaF bwqIaF buJ geIaF hn. aqy dUsrI njLm iek sLhId ho cuwky ispfhI df mrsIaf sI aqy afpxy puwqr dy sog ivwc pfey Aus dI mF dy vYx sn. ies nfl myry dysLBgq dosqF nUM hor guwsf cVH igaf.

dUsrI, bMglfdysL dI jMg, smyN mYN iqMn jF vwD njLmF ilKIaF. iek sI “PYstIvl afP blwzsLYWz” aqy dUsrI df nF sI , “zst afP hytrz ien mfeI afeIjL”, ieh bMglfdysL dy njLrIey qoN ilKI geI sI. so kudrqI hI ies nfl iehnF lokF nUM hor guwsf cVH igaf. ies leI kuJ idnF leI mYnUM isMD ivwc rUposL hoxf ipaf qF ik afpxy dysLBgq dosqF dy guwsy qoN dUr irhf jf sky. aqy iPr jMg Kqm ho geI. pfiksqfn dy tuwkVy ho gey.

ielYksLnF krky POjI srkfr gwdIAuN lfh idwqI geI aqy Buwto dI srkfr - pIpljL pfrtI dI srkfr- qfkq ivwc af geI. mYN Aus nUM (Buwto nUM) purfxy idnF qoN jfxdf sI, pihlF jdoN Auh ivdysL mMqrI sI, aqy iPr jdoN Auh ivroDI iDr df lIzr sI. iPr Aus ny mYnUM swidaf. Auhny ikhf, “af jf sfzy nfl iml jf.” mYN ikhf, “aqy krnf kI hY?” Auh kihMdf, “dyK qUM ieh siBafcfr df kfrobfr krdf sI, hux qUM ies nUM kOmI pwDr `qy kr.” ies qrHF mYN nYsLnl kfAuNsl afP dI afrts, ies pI aYWn sI ey ijhVI iewQy hY, dI nINh rwKI. mYN ies nUM sQfpq kIqf aqy iPr mYN iek inrmfx ijhy nF vflI iek hor sMsQf KVHI kIqI, “Pok afrts” ijhVI hux nYsLnl ieMstIicAUt afP Pok hYrItyj bx cuwkf hY. mYN ieh kMm qkrIbn cfr sflF leI kIqf jdoN qwk srkfr bdl nhIN geI. ies dy nfl nfl mYN ilK irhf sI. mYN iqMn hor ikqfbF ilKIaF; mYN do jF iqMn ikqfbF vfrqk dIaF ilKIaF, do jF iqMn njLmF dIaF ikqfbF ilKIaF. ies smyN qwk myrIaF ilKqF aMgryjLI, PrFsIsI aqy rUsI aqy hor keI jLbfnF ivwc anuvfd ho cuwkIaF sn. aqy iPr Auh srkfr plt idwqI geI aqy mOjUdf injLfm (ijLaf-Aul-hwk df injLfm) qfkq ivwc af igaf. AuhnF ny mYnUM kuJ nhIN ikhf, pr ijs hwd qwk siBafcfrk kMm df qalk sI, ieh pUrI qrHF pihlF vrgf nf irhf. mYN ieh vI soicaf ik mYnUM kuwJ hor krnf cfhIdf hY.

iPr ies smyN dOrfn bfhr kuJ cIjLF vfprIaF. iek sMsQf ijs leI mYN Xogdfn pf irhf sI Auh sMsQF hoNd ivwc af geI - ieh eysLIafeI aqy aPrIkI lyKkF dI sMsQf sI ijs df nF sI aYPro-eysLIan rfeItrjL aYsosIeysLn. mYN AuhnF leI kMm kr irhf sI, AuhnF dIaF mIitMgF ivwc sLfml huMdf sI. ies smyN AuhnF df hYzkuafrtr kfiero ivwc sI, ijwQoN Auh iek lots nF df mYgjLIn kwZdy sn. kYNp zyivz dy smJOqy bfad arb dysF ny jLor pfieaf ik dPqr nUM kfiero qoN bdl idwqf jfvy aqy dPqr hor iksy QF bdl idwqf igaf. ies mYgjLIn df cIP aYzItr sYktrI jnrl vI sI. Aus nUM sfeIpRYs ivwc golI mfr idwqI geI sI. ies qrHF ies mYgjLIn df pRbMD krn vflf koeI nhIN sI aqy nvyN dPqr leI koeI QF nhIN sI. ieh PYslf kIqf igaf ik nvF dPqr bYrUq ivwc KoilHaf jfvy aqy mYnUM ies mYgjLIn df ieMcfrj bxn leI swdf afieaf. ies qrHF mYN bYrUq ivwc ies mYgjLIn df cfrj lY ilaf aqy ies sMsQf leI cfr sfl kMm kIqf. aqy iPr ibnF sLwk sfnUM bfhr kwZ idwqf igaf.

jdoN sLihr nUM Gyrf pfieaf hoieaf sI qF Gyrf pfey jfx qoN iek mhInf bfad mYN Gyry ivwc bc ky inkl afieaf aqy iewQy af igaf. aqy afAuNidaF hI mYN iek vfr iPr bIMmfr ho igaf, dubfrf vIhF sflF bfad aqy ieh khfxI df aMq hY. mYnUM aPsos hY ik mYN eynf vkq lf idwqf, pr mYN ies nUM ies qoN Cotf nhIN sI kr skdf. ***

not:
1[ ies ikqfb df nF hY ivjLIar’jL zftr hY aqy ies nUM zf: hYimltn ny iliKaf hY aqy jOhn mury ny pRkfsLq kIqf hY.

Welcome to WatanPunjabi.ca
Home  |  About us  |  Font Download  |  Contact us

© 2007-08 WatanPunjabi.ca, Canada

Website Designed by Gurdeep Singh +91 98157 21346